Gorączka reumatyczna
Rzadkie powikłanie szkarlatynyGorączka reumatyczna jest autoimmunologiczną chorobą, wywołaną nadmierną odpowiedzią immunologiczną na zakażenie paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A. Choroba ta pojawia się najczęściej po przebyciu anginy paciorkowcowej bądź płonicy. Stanowi najczęstszą na świecie przyczynę nabytych wad serca, zarówno u dzieci, jak i u młodych ludzi. Obecnie w Polsce gorączka reumatyczna występuje bardzo rzadko, zwykle pomiędzy piątym a piętnastym rokiem życia.
Obraz kliniczny i przebieg choroby
Choroba ujawnia się mniej więcej po 2-3 tygodniach od przebytego paciorkowcowego zapalenia gardła. U około 75% pacjentów chorujących na gorączkę reumatyczną pojawia się zapalenie dużych stawów, zwykle asymetryczne, z towarzyszącym temu obrzękiem, ostrym bólem, tkliwością oraz zaczerwienieniem skóry. Nieleczone zapalenie stawów trwa od dwóch do trzech tygodni, nie powoduje jednak trwałych uszkodzeń stawów. U około 40-60% osób występuje zapalenie serca, które może objąć wsierdzie, osierdzie oraz mięsień sercowy. Kolejnym objawem choroby jest tzw. pląsawica Sydenhama, pojawiająca się w 5-20% przypadków i charakteryzująca się mimowolnymi ruchami mięśni twarzy i kończyn, ogólnym osłabieniem oraz chwiejnością emocjonalną. U 5% chorych występuje rumień brzeżny, pojawiający się na tułowiu oraz na proksymalnych częściach kończyn. U mniej niż 3% pacjentów pojawiają się niebolesne guzki podskórne na powierzchniach wyprostnych stawów łokciowych i kolanowych.
Choroba ta charakteryzuje się łagodnym przebiegiem, oczywiście jeżeli nie dojdzie do zapalenia serca. Największe komplikacje wiążą się podczas zajęcia serca, głównie zastawki mitralnej. Dochodzi wówczas do jej zwężenia, czego skutkiem jest niewydolność krążenia oraz konieczność wymiany zastawki lub jej reperacji. Większość nawrotów pojawia się w przeciągu pierwszych dwóch lat. Każdy nawrót choroby wiąże się ze wzrostem prawdopodobieństwa rozwoju wady zastawki mitralnej oraz aortalnej.
Leczenie choroby
Gorączka reumatyczna wymaga hospitalizacji. W ramach leczenia zaleca się stosowanie kwasu acetylosalicylowego. W przypadku ciężkich objawów zapalenia serca podaje się glikokortykosteroidy, głównie prednizon (zobacz też hasło prednizon w Leksykonie Zdrowia: http://www.leksykonzdrowia.pl/medycyna/prednizon.php). Celem wyjałowienia jamy nosowo-gardłowej, zaleca się stosowanie antybiotyków, które podaje się w przypadku ostrej anginy paciorkowcowej. Jeżeli antybiotykoterapia zostanie rozpoczęta w ciągu pierwszych dziesięciu dni od pojawienia się objawów zapalenia gardła, w znacznym stopniu zmniejszone zostaje ryzyko zajęcia serca.
Zapobieganie
W ramach profilaktyki pierwotnej należy zadbać przede wszystkim o skuteczne leczenie anginy paciorkowcowej. Z kolei w ramach profilaktyki wtórnej, u osób, u których rozpoznano gorączkę reumatyczną, zalecane jest stosowanie profilaktyki nawrotów choroby do trzydziestego roku życia i do pięciu lat od wystąpienia ostatniego rzutu choroby. W tym celu należy przyjmować penicylinę benzatynową, bądź erytromycynę – u osób wykazujących nadwrażliwość na penicylinę.
